متالوژی یا متالورژی؟!

حدود ۱۷ سال قبل که در رشته ی مهندسی مواد پذیرفته شده بودم، یک نفر از من پرسید: کدام رشته قبول شدی ؟! من گفتم : متالوژی . پاسخ داد: فیزیولوژی ، رادیولوژی ، متالوژی ، از همین خانواده است دیگه ؟! گفتم : نه رادیولوژی و فیزیولوژی مربوط به زیرگروه پزشکی است ولی متالوژی از رشته های مهندسی است و از خانواده ریخته گری و آهنگری محسوب می شود .

آشنای ما آهانی گفت و چند روزی گذشت تا اینکه کار من به ثبت نام در دانشگاه رسید. وقتی که کارت دانشجویی را دستم دادند ، تا روی کارت دیدم نوشته مهندسی مواد گرایش متالورژی ، خنده ای تمسخرآمیز بر لبانم نقش بست که چه اشتباه تایپی مسخره ای ! متالوژی را نوشته اند متالورژی ! هنوز رشته تحصیلی خودم را مهندسی متالوژی معرفی می کردم . متال به معنی فلز و لوژی به معنی شناختن .به راستی متالورژی چیست ؟

مثل رادیولوژی به معنای پرتو شناسی ، فیزیولوژی به معنای اندام شناسی، ژئولوژی به معنای زمین شناسی، میکروبیولوژی به معنای میکروب شناسی، متدولوژی به معنای روش شناسی و ایدئولوژی به معنای عقیده شناسی و… هنوز از اشتباه تایپی روی کارت دانشجویی ام به سبک دانشجویی تاسف می خوردم! تا اینکه کلاس هایمان شروع شد و من به همه چیز دقیق تر نگریستم.

برگه انتخاب واحد ، واحدهای درسی ترم های بعدی ، تابلوی اعلانات دانشکده مواد، هنوز برایم قابل درک نبود . همه جا متالورژی نوشته بودند . همه جا غلط تایپی ! نمی شد همه جا غلط بنویسند ! گویی متالورژی صحیح تر بود ! از سر کنجکاوی دوباره سراغ کارنامه قبولی در کنکور و همچنین دفترچه راهنمای انتخاب رشته ام رفتم. عجب ! چرا قبلاً دقیق تر ندیده بودم ، آن جا هم متالورژی نوشته بودند .

بیشتر بخوانید :

قطعات ضد سایش

 من دانشجوی مهندسی مواد گرایش متالورژی بودم نه متالوژی . ولی چرا متالورژی ؟ واژه ی مشابهی سراغ نداشتم . فیزیولورژی … نه اینکه اشتباه است ، همه جا فیزیولوژی می نویسند .رادیولورژی … نه این هم که اشتباه است، همه جا رادیولوژی می نویسند .معنای لوژی را می دانستم، پس اورژی به چه معنایی می توانست باشد ؟! این سوالات با من بود ولی در روزمرگی های دوران دانشجویی دیگر یادم رفت تا دنبال پاسخی به این معما باشم .

من در جمع دانشجویان متالورژی، به این واژه عادت کرده بودم و دیگر حتی جستجو کردن پاسخ به “چرایی متالورژی و نه متالوژی” هم از یاد من رفته بود. تا اینکه یک روز یکی از دوستان از من پرسید : ” متالوژی یا متالورژی ؟! کدام یک صحیح است ؟!”. من گفتم متالورژی و او پرسید : آخه چرا متالورژی ؟! و باز پای رادیولوژی ، فیزیولوژی و میکروبیولوژی را وسط کشید و از معنای فارسی پسوند “لوژی” یعنی شناختن گفت و تاکید کرد که متالوژی به معنای فلز شناسی باید صحیح تر باشد .

من در پاسخ گفتم با این که برای خود من هم متالوژی توجیه پذیرتر است ولی متالورژی صحیح است ، واژه انگلیسی آن (metallurgy) نیز بیانگر درستی متالورژی است ولی نمی دانم پسوند “اورژی” در پسِ “متال” به چه معناست و چرا از “لوژی” استفاده نشده است ؟! و به او گفتم حتماً به دنبال حل این معما خواهم بود . پس از آن روزهای ابتدایی دانشجویی ، دوباره جستجو را از سر گرفتم و عاقبت پاسخ را یافتم و فهمیدم که :